Тарих жолдары: ГАПОНОВ Виктор Петрович, зейнеткер, тепловоз машинисі
«Мен қуғын-сүргінге ұшыраған әскери адамның отбасынан шыққанмын. Сондықтан мен Қазақстанға өз еркімнен тыс 1953 жылы 7 жасымда отбасыммен келдім. Бұл жерде тұру үшін қалдық. Осы жерден әскерге шақырылдым. Ол Белоруссияда, арнайы жасақта қызмет еткен.
Бала кезімнен тепловоз машинисі болғым келетіні есімде. Әскерден кейін Алматы-1 депосында жұмыс істеген. Ал 1969 жылдан 24 жасымда зейнеткерлікке шыққанша 1-ЖЭО-да үздіксіз жұмыс істедім. ТГМ1 тепловозына машинист керек болғандықтан жанармай тасымалдау цехына жұмысқа тұрдым. Тепловоз көмірі бар 4-5 вагонды жанармайға дейін «сүйреген». Орташа өнім 240-250 тонна болды.
Бұл қиын және лас жұмыс орны болды: қазандық, шу, шаң… Мұнда жұмыс өте ауыр болды, әсіресе әйелдер үшін. Сурет әлі есімде: қабылдау бөлмесінде тұрған әйелдер. Ал қырғыш лебедка көмірді сүйреткенде оның барлығы тор арқылы қоректендіргіштерге өте бермейді. Сондықтан ол кезде мұнда жұмыс істеген әйелдер – Мария Катаева мен Ульяна Митина темір торға кептеліп қалмас үшін оны балғамен ұрған.
Содан кейін станция Т3 магистральды тепловозын жалға беру туралы шешім қабылдады. Неғұрлым заманауи, күшті, бірақ бұл өте ауыр, мен онымен де жұмыс істедім. Кейіннен ЖЭО 627 сериялы TGM3 тепловозын алды. Оның тежеу жүйесі 43 вагонға көмірді сорып, ауа беруге мүмкіндік берді. Ал бұл Алматы-2, ЖЭО-1 бағытында жүретін пойыздардың салмағы.
Ол кезде көмірді Кузбасстан алатынбыз. Күлділігі 60% құрайтын Екібастұзбен салыстырғанда Кузбасс өте жақсы болды. Ол аз күлді, күлі 10-12% ғана болды. Содан кейін олар бізге Қарағанды шахтасын, РКШ жеткізе бастады. Ол да жоғары сапалы және жақсы болды. Оның күлділігі 30%-дан аспайтын күл болды. Ал бізде 80-жылдары күл жинайтын қондырғылар әлі болмағанымен, олар қала экологиясына қатты әсер еткен жоқ.
Жағдай 90-жылдары күрт нашарлады. Содан кейін Қарағанды концентраттарды экспорттай бастады. Бұл шаңның шламды тұндырғыштарға жуылып жатқанын білдіреді. Ал іріктелген қарағанды көмірі экспортқа шығарылып, шөгінділерде жиналғандары бізге жөнелтілді. Түсіну үшін: тұнба тоғандары – қамыс, үйрек, басқа да тіршілік иелері мен қоқыстары бар арық су… Ал мұның бәрі – қауырсын, қамыс, бұтақ, қоқыс – көмірдің бір бөлігі болды. Бұл мәселені шешу үшін бірнеше рет баруға тура келді.
Айтайын дегенім, экология тақырыбы біздің станцияда сонау 80-ші жылдардың басында көтерілген – әйтеуір, станция қала ішінде орналасқан. Тұрсын Мұқарамқызы Жакупова кәсіподақ жетекшісі бола тұра бұл мәселені Мәскеуде, соның ішінде әр түрлі форумдарда көтерді. Станция басшылары мен Қазақ КСР Энергетика және электрлендiру министрлiгiнiң басшылары да дәл осылай айтқан болатын, сондықтан сонау 80-жылдары одақтық басқарманың басшылығы деңгейiнде Алматы ЖЭО-1 болады деп жоспарланған болатын. газға көшті. Бірақ бұл нәтиже бермеді – біз оған жете алмадық, сондықтан бұл мәселе тек 2017 жылы шешілді.