… Гендерлік ерекшелігіне емес, кәсібилігіне қарай
«Самұрық-Энерго» компаниялар тобында жұмыскерлердің төрттен бірінен астамы – әйелдер. Бұл туралы Астанада өткен «Women in Power» компаниялар тобының бірінші әйелдер форумында «Самұрық-Энерго» АҚ Басқарма төрағасы Қайрат Мақсұтов мәлімдеді. Ол «Самұрық-Энерго» АҚ 2011 жылы БҰҰ Жаһандық шартына қосылғанын және бұл құжаттың қағидаттарын өз стратегиясында және күнделікті қызметінде ұстанатынын еске салды.
«Біз компанияның тұрақты дамуының негізгі элементі – гендерлік теңдік қағидаттарын ұстанамыз және әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту бойынша жұмысты жалғастырамыз», – деп сендірді Қайрат Мақсұтов, топтың еншілес ұйымдарының жұмыскерлері, яғни форумға қатысып отырған 150 делегаттың мақұлдауын ала отырып.
Энергетика – мамандықтың ерекшелігіне байланысты негізінен ерлер жұмыс істейтін салалардың бірі. Нақтырақ айтсақ, жұмыс істеген… Бірақ қазіргі заманғы технологиялар мен қандай да бір мамандықтардың гендерлік бейіні туралы өзгерген түсінік ескі стереотиптерді жоққа шығарды. Көптеген әйелдер техникалық мамандықтарды таңдап, сол бойынша табысқа жету үстінде. Әйелге тән мықты ұстамдылық пен жоғары деңгейдегі кәсібилік жөнінде атап өткім келеді.
Осы тақырыпты өрбіте отырып, «Самұрық-Қазына» АҚ Даму және жекешелендіру жөніндегі басқарушы директоры Салтанат Сәтжан: «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-да 68 мыңнан астам әйел жұмыс істейді. Бұл ретте олардың топтың жоғары басшылығындағы үлесі 17%-ды құрайды. Бұл көрсеткішті 2030 жылға қарай 30%-ға дейін арттыру жоспарланып отыр», – деді.
Бұл ретте ол өте маңызды ескертпе жасады: осы көрсеткіштерге қол жеткізу – «бұл тек гендерлік теңдікке ұмтылу ғана емес, сонымен қатар гендерлік теңдік қана емес, кәсіби, мәдени пікірлер полярлығы мен әралуандықты қолдайтын орта құру жөніндегі анағұрлым кең стратегияның бір бөлігі». Форум қатысушылары энергетика саласында меңгерген мамандықтардың кең ауқымын ұсынды. Оның ішінде Алматы энергетикасында форумға делегат ретінде «АлЭС» АҚ-дан 10 жұмыскер қатысты.
«Мен «Women in power» байқауына алғаш рет қатысып отырмын және энергетика саласында жұмыс істейтін әйелдердің өз мамандықтарын жақсы көретінінің және оны жетілдіруге ұмтылатынының куәсі болдым», – дейді «АлЭС» АҚ «Энергожөндеу» ӨЖК 4-разрядты аспапшы слесарі Багизат Өмірбаева.
«Мен үшін форумның есте қаларлық тұстарының бірі Салтанат Сәтжанның сөйлеген сөзі болды, – дейді «АлЭС» АҚ Адам ресурстары басқармасының бастығы Жанна Сапарғалиева. – Ол келесідей жақсы бір мысалды келтірді: Австралияда жұмысқа алу кезінде жынысы мен жасы түйіндемеде көрсетілмейді екен. Бұл жерде назар кандидаттың гендерлік сипаттамаларына емес, кәсіби қасиеттеріне аударылады. Мұндай тәсіл алдын ала біржақты теріс түсінікті толығымен жойып, барлық ізденушілер үшін әділ жағдай жасайды екен.
Форумның басты ойтастамы «Әйелдер билікке билік үшін ұмтылмайды, олар шешім қабылдауда тең қатысушы, серіктес болғысы келеді» деп болды.
Бұл көптеген баяндамалар мен пікірталастарда айтылған мүмкіндіктер теңдігі идеясының маңызды лейтмотиві.
«Форумда өзекті және маңызды тақырыптар қозғалды. Техникалық және басқарушылық рөлдерде әйелдерді ілгерілету, гендерлік алшақтықты еңсеру стратегиялары, сондай-ақ әйелдерді жұмыс орнында қолдау сияқты, – деп «Энергожөндеу» ӨЖК еңбек нормаларын ұйымдастыру жөніндегі инженер Светлана Бондарева өз әсерлері мен қорытындыларымен бөлісті. – Әсіресе форумның практикалық бөлігі – GPT чатын пайдалану жөніндегі тренингті атап өткім келеді. Бұл қазіргі заманғы технологияларды жұмыс пен коммуникацияның тиімділігін арттыру үшін қалай пайдалануға болатынын зерттеудің бірегей мүмкіндігі болды. Тренинг жоғары деңгейде өтті және барлық қатысушылар құнды дағдыларға ие болды.
Кәсіби және жеке тұлғалық даму бойынша түрлі тренингтер, сондай-ақ мәдени – бұқаралық іс-шаралар қалай өткізілетінін білу қызықты болды. Спикерлердің сөйлеген сөздері мені ерекше таң қалдырды. Олар өздерінің компанияларында әйелдердің бос уақытын қалай ұйымдастыратыны жөнінде айтып берді. Бұл тек ұжымды біріктіруге ғана емес, сонымен қатар, жұмыс орнында қолайлы жағдай жасап, мансап пен жеке өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтауға көмектесетін тамаша бастама.
Әйелдер кәсіби дамып қана қоймай, демалуға, қарым-қатынас жасауға және қызықты іс-шараларға қатысуға уақыт табуы үшін осындай тәжірибелерді өз компаниямызға енгізгім келеді. Форум көптеген жағымды әсерлер қалдырып, жаңа перспективаларды ашып, гендерлік теңдік үшін күрестегі одан арғы қадамдарға шабыт берді».
3-ЖЭО Кадрлар бөлімінің бастығы Галина Горбовская форумның арқасында энергетикадағы әйелдердің проблемасына назар аударылғанын оң нәрсе деп санайды.
«Басқа еншілес ұйымдарда Әйелдер клубының жұмысы қалай жүргізіліп жатқанын есту қызықты болды, – деп толықтырды ол. – Ал форумнан кейін жаңа мақсаттар мен міндеттер қойылды.
Бұл ретте алматылық энергетиктерге де әріптестерінің аудиториясымен бөлісуге мүмкіндік болды. Кәсіби қызмет мәселелерінде де, тең мүмкіндіктер стратегиясын ілгерілету мәселелерінде де. Осы тақырыпта Корпоративтік даму және тәуекелдер басқармасының бастығы Дария Шайжанова баяндама жасады. Ол бұл жұмыстың үш басым бағытын атап өтті: корпоративтік көшбасшылықты қалыптастыру және тең мүмкіндіктер стратегиясын әзірлеу; басшылықта әйелдердің көбеюі; топтағы мансаптық мүмкіндіктер туралы әйелдердің хабардарлығын арттыру.
Кәсіпорында бірқатар әлеуметтік жобалар жүзеге асырылуда. Бұл мазмұнды және зияткерлік Әйелдер клубы, «Мектеп елшілері», «ЖОО-мен әлеуметтік серіктестік», «АлЭС тұлғада», «Құрмет кітабы» жобалары, жетекші бастама мен рөлді «АлЭС» АҚ әйелдеріне тиесілі дуальді білім беру жүйесі.
Бұл жобалар ұжымды біріктіруге, кәсіби және адами қарым-қатынастарды нығайтуға қызмет етеді. Алайда, алматылық әйелдерр өз тәжірибелерімен бөлісе отырып, әріптестерінің тәжірибесіне де қызығушылықпен қарады.
«Әйелдер форумына қатысу мен үшін аса пайдалы тәжірибе болды, – деп қорытындылады форумды Дария Шайжанова. – Ең алдымен, бұл әйелдердің түрлі мүмкіндіктерін ілгерілету және әйелдер клубтарының қызметін дамыту бойынша басқа компаниялармен тәжірибе алмасуға мүмкіндік берген бірегей алаң.
Мен ерекше атап өтетін нәрсем: барлық компаниялар осы мәселелерде ұқсас қиындықтарға тап болады. Олардың біріншісі – әйелдердің өз күштеріне сенімсіздігі, өз мүмкіндіктеріне күмәндануы. Екіншісі – көшбасшылық қасиеттерді дамытудың қажеттілігі. Форум барысында әрбір Әйелдер клубының негізгі міндеті әйелдер көшбасшылығын дамыту екені анық болды. Әйелдер өздеріне сене бастағанда, өз қабілеттері мен көшбасшылық әлеуетін сезіне бастағанда, олардың жеке өзінің ғана емес, кәсіби мансабында да дамуға ұмтылысы пайда болады».
«АлЭС» АҚ-да бұл жұмыс тең мүмкіндіктер саясатының барлық бағыттары бойынша жүйелі түрде жүргізіліп жатқанын атап өту маңызды. Осылайша, 2018 жылғы маусымда компанияға ЕҚДБ жобасының командасы келді, оның мақсаты энергетикалық секторда тең мүмкіндіктерді ілгерілету бойынша кадр саясаты саласындағы озық халықаралық тәжірибелерді бейімдеу бойынша «Самұрық-Энерго» АҚ-ға қолдау көрсету болып табылады.
Бұл жобаның орындаушысы лондондық «Ergon әріптестері» консалтингтік агенттігі болып табылады. Ол компанияның менеджерлерімен және қызметкерлерімен сұхбат нәтижесінде алынған деректерді талдау негізінде тең мүмкіндіктер саласында зерттеулер жүргізді. 2019 жылы «АлЭС» АҚ-да тең мүмкіндіктерді ілгерілету жөніндегі іс-шаралар жоспары бекітілді, компания басшылығы Ergon Associates және ЕҚДБ консультанттарымен корпоративтік коммуникациялар арқылы тең мүмкіндіктерді ілгерілету жобасы бойынша атқарылған жұмысты талқылау үшін кездесу өткізді. Бұл «АлЭС» АҚ жұмыскерлерінің көптігін тарта отырып, нақты әлеуметтік жобаларды іске асыруға ықпал етті.
2019 жылы тең мүмкіндіктер қағидаты мен энергетикаға тартуға қатысты компанияның ұстанымы туралы балалардың хабардарлығын арттыру мақсатында «Мектеп елшілері» бағдарламасы іске қосылды. 2022 жылғы тамыздан бастап «АлЭС» АҚ-да Әйелдер клубы жұмыс істейді, оның мақсаты – әйелдердің рөлін күшейту және олардың өндірістегі мүмкіндіктерін кеңейту үшін компания қызметкерлерін біріктіру.
Дария Шайжанованың форумда сөйлеген сөзінде басшылық қызметтегі әйелдердің квоталануын талқылағаны таң қалдырмайды. Тақырып алматылық энергетиктердің тәжірибесі сияқты көптеген қатысушылардың жоғары қызығушылығын тудырды.
«Мұндай қадамдар әйелдердің басқару саласына тең құқылы қатысуын айтарлықтай жеделдетуі мүмкін екеніне сенімдімін, – деп атап өтті Дария Шайжанова. – Форум мен үшін пікірлестермен кездесу орнына айналды. Бұл жақсы шабыт береді, өйткені айналасында оң рөлді ұстанымдары бар көшбасшылар болды, олар өзгерістер туралы айтып қана қоймай, әрекет етеді де.
Форум атмосферасы көптеген инсайттар мен идеяларды сыйлады, мен оларды біздің Әйелдер клубының жұмысына енгізуге бел буып отырмын. Форумда өткен тәжірибе алмасу тек біздің клубта ғана емес, бүкіл елдегі компанияларда әйелдер көшбасшылығының одан әрі өсуі мен дамуының іргетасына айналады».
«Women in Power» қатысушылары форум аясында Ernst & Young компаниясы өткізген заманауи технологиялармен жұмыс жөніндегі тренингті жоғары бағалады. Атап айтқанда, әйелдердің қызығушылығын жасанды интеллект құралдары, жұмыс үдерістерін жақсарту және коммуникацияның тиімділігін арттыру мақсатында GPT чат-ботының мүмкіндіктері тудырды. Тренинг көрсеткендей, сандық технологиялар кәсіби дамудың ажырамас бөлігіне айналуда, ал оларды пайдалана білу мансаптық өсудің жаңа көкжиектерін ашады, деп атап өтті іс-шараға қатысушылар.
«Өте пайдалы форум болды. Өзекті, пайдалы және сындарлы болды, – дейді 3-ЖЭО шаруашылық меңгерушісі Марина Авраменко. – Мұнда біз үшін өзекті мәселелер талқыланды. Бізге түрлі көзқарастарды естуге мүмкіндік туды. Бұл әйелдер клубтарының даму бағыттарын түзетуге көмектеседі деп сенгім келеді».
Онымен А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО химиялық цехының бастығы Гүлмира Алдашүкірова да келіседі. «Мені шығармашылық кештер, көшпелі экскурсиялар өткізетін, денсаулық мамандарын шақыратын, өндірісте оларға қолдау көрсететін әріптестеріміздің тарихы мен тәжірибесі қатты шабыттандырды, – дейді ол. – Бірнеше идеяны біздің Әйелдер клубында жүзеге асыру керек деп ойлаймын».
Ал «АлЭС» АҚ Қызметкерлерді дайындау бөлімінің бас маманы Жібек Құрманғали үшін корпоративтік мәдениеттегі прогреске арналған панельдік сессия ерекше есте қалды.
«Бұл сессияда әйелдер клубтарын жүргізу тәжірибесімен бөліскен және энергетикадағы әйелдерді дамытудың маңызды аспектілерін талқылаған әйелдердің сөздерін тыңдау мүмкіндігі туды», – деп атап өтті Жібек. – Мен «KAZENERGY» қауымдастығының атқарушы директоры Ләззат Ақмырзинамен де толық келісемін, егер әйел мәселелерді талқылауға және шешуге қатысса, онда міндетті түрде нәтиже болады деп санайды. Ernst & Young Kazakhstan LLP жаттықтырушыларымен өткізілген практикалық сессия да өте пайдалы болды. Жалпы, форум әйелдер көшбасшылығы саласында одан әрі өсу үшін идеялармен жемісті алмасу және шабыт алаңына айналды».
Б.Оразбаев атындағы 1-ЖЭО Баптау және және табиғатты қорғау қызметі цехының инженер-технологы Дина Әбдімәжіт энергетика саласының көшбасшыларын жинаған керемет оқиға жөнінде айтады. Спикерлердің шабыттандыратын сөздері, жеке әңгімелері мен тәжірибелері оны энергетикада өсу мен даму үшін үлкен мүмкіндіктер бар екендігіне деген уәждемемен және сеніммен зарядтады.
Дина форумнан жаңа біліммен, одан әрі өсу үшін идеялармен оралды. Бұл оқиға оның алға жылжуға, кәсіби ретінде жетілдіруге және компанияның дамуына өз үлесін қосуға ұмтылысын нығайтты.
Форумда сондай-ақ ҚР Президенті жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия төрағасының орынбасары Ләззат Рамазанова, «БҰҰ-әйелдер» құрылымының Қазақстандағы кеңсесі басшысының м.а. Дина Амришева сөз сөйледі. «Women in Power» форумында «Самұрық-Энерго» кәсіподағының Алғыс хаттарымен ең белсенді жұмыскер әйелдерді марапаттау рәсімі өтті. Олардың қатарында А. Жақұтов атындағы 2-ЖЭО химиялық цехының бастығы Гүлмира Алдашүкірова да бар.
«Women in Power» форумының қорытындысы бойынша қарар қабылданып, қатысушыларға сертификаттар табыс етілді.