АлЭС әйелдер клубы гендерлік теңдік мәселелерін талқылады
Гендерлік теңдік – көп қырлы ұғым. Егер өндірістік немесе қоғамдық аспектілер белгілі бір ережелермен, нормативтермен, заңдармен реттелуі мүмкін болса, онда тұлғааралық қатынастар деңгейінде олар ескірген тұрмыстық әдеттер мен психикалық қабылдауларға негізделген стереотиптерді сақтайды. Оларды түзету декларацияларды, нормативтік құжаттарды және тіпті заңдарды қабылдаудан әлдеқайда ұзақ үдеріс. Сондықтан гендерлік зорлық-зомбылық пен харассмент тақырыбы «Күн тәртібінде» қалып отыр. Оған «АлЭС» АҚ әйелдер клубының қатысушылары да жүгініп, кездесудің күн тәртібін «Зорлық-зомбылыққа қарсы белсенділіктің 16 күні» деп тұжырымдады.
– Осындай атаулы Акция Қазақстанда ағымдағы жылдың 25 қарашасы мен 10 желтоқсаны аралығында өтеді. «БҰҰ Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы Конвенциясының ережесіне сәйкес жыл сайын 25 қарашада Әйелдерге қатысты зорлық – зомбылықты жоюдың халықаралық күні атап өтіледі», – деп еске алады Қызметкерлерді дайындау бөлімінің бастығы Курмангали Жибек. – Республикалық акцияға мүдделі мемлекеттік органдардың, үкіметтік емес және халықаралық ұйымдардың өкілдері тартылды. Оның мақсаты халықты әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алуға және жолын кесуге, ана болуды, әке болуды және баланы қорғауға, отбасының қоғамдағы рөлін нығайтуға бағытталған қабылданып жатқан шаралармен таныстыру болып табылады. Біздің клубтың отырысы осы акцияны өткізуге орайластырылды.
Бұл жолы клуб отырыстарының орнын ауыстыру дәстүріне сүйене отырып, кездесуді Б.Оразбаев атындағы 1-ЖЭО-да өткізді. Мұнда компанияның ең көне станциясында әйелдерге арналған сенімді әңгімеге арналған рухани жағдай жасалды. Мақсатты аудитория – тек әйелдер болғандықтан, ал қабылдаушы тарап кездесуді жайлы және жылы атмосферада өткізу үшін бәрін жасады.
«Әдетте, бұл туралы айту өте жағымды емес, және көптеген әйелдер үшін харассмент тақырыбы бұл «тыйым салумен» бірдей», – дейді Корпоративтік даму және тәуекелдер басқармасының бастығы Шайжанова Дария. – Көптеген жылдар бойы, егер ғасырлар болмаса, әйелдердің өзі алымсақтықтың себебі болып саналған, яғни қандай оқиға болмасын, ер адамның істегені әрдайым дұрыс болып есептелінген. Тек соңғы кездері ғана харассмент пен алымсақтануға көп көңіл бөліне бастады. Бұл жерде достық, ізгі ниет пен кәсіби қарым-қатынас сызығынан өтпей, осы шекарадан аспай жүріп үйрену маңызды. Ұжымның достық атмосферасы мен әдептілік ережелерін бұзбай, шекараларды өзара ұстанып үйрену маңызды. Сондықтан біз өз отырысымыз үшін осындай шетін және тіпті жауапты тақырыпты таңдадық. Сонымен қатар, бұл құбылыс – біздің ұжымға аз дәрежеде, бірақ көп жағдайда күнделікті өмірге де қатысы бар».
Клуб отырыстарының дәстүріне сүйене отырып, креативті талқылау форматтары таңдалды. Сондықтан, олар төрт командаға бөлініп, «Алымсақтанудың алдын алу» тақырыбындағы ситуациялық жағдайларды талдады. Оларды АРБ бас маманы Карабалина Дина мен баспасөз хатшысы Курганбаева Айгуль таныстырды. Клубтың көптеген қатысушылары үшін бұл танымдық сабаққа айналды.
– «Жұмыстағы харассмент» өте қызықты және танымды тақырып. Бұл өте өзекті, өйткені кәсіпорын негізінен ер адамдардан тұрғандықтан, біз әйелдер қауымы өз құқықтарымызды біліп, оларды қорғай білуіміз керек, – деді «Энергожөндеу» ӨЖК электр станцияларының автоматикасы мен өлшеу құралдарын жөндеу және қызмет көрсету жөніндегі электр слесарі Десятникова Венера. – Біз отырыста көптеген жағдайларды талдадық. Кездесуден кейін мен өзіме сенімді бола бастадым.
А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО Химиялық талдау зертханашысы Балжан Абдрашова да әріптесімен келіседі. «Бізге әртүрлі жағдайлары бар кейстер ұсынылды және біз осы сұрақтарға жауап беру нұсқаларын ұсындық», – деп бөліседі ол. – Бізге психологиялық әдістер туралы, әртүрлі жағдайларда өзін қалай ұстау керектігі, зорлық-зомбылықтың құрбаны болмауы және балаларымызды қорғау туралы айтқаны маңызды болды. Мен үшін өте қызықты болды және өзім үшін көптеген пайдалы нәрселерді түсіндім».
Клуб отырысында зорлық-зомбылықтың ең типтік түрлері талданды: физикалық, жыныстық, психологиялық, экономикалық, ол жұмыс істеуге немесе оқуға тыйым салуда көрінуі мүмкін, медициналық, дәрі-дәрмектерді беру кезінде, әдейі артық дозаланғанда немесе керісінше, қасақана бас тартуда көрінеді. Сондай-ақ, елемеу сияқты зорлық-зомбылықтың қауіпті және айқын емес түрі. Бұл адамға өмір сүру үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етудің жауапсыздығы немесе қабілетсіздігі деп түсініледі: тамақ, сусын, таза киім, қауіпсіз және ыңғайлы тұрғын үй, жеке күтім заттары, медициналық көмек және т.б.
Харассменттің мысалдары ретінде және зорлық зомбылықтың алдын алу мақсатында бірнеше шетелдік фильмдердің сюжеттері талданды. Олар қандай да бір көмекші құрал ретінде қызмет ете алады, өйткені онда жағдайдың дамуының барлық алгоритмі көрсетілген. Баяндамашылар Шайжанова Дария мен Курмангали Жибек осы оқиғаларға білікті экскурсия жасады.
Кездесуде кез-келген әлеуметтік ортаға тән зорлық-зомбылықтың кезеңдері егжей-тегжейлі талданды: қарым-қатынастың шиеленісуі, зорлық-зомбылық оқиғасы, татуласу, «Бал айы». Сондай-ақ, осы кезеңдердің циклдік себептері және одан да маңыздысы – осы кезеңдердің сипаттамалары ғана емес, типтік қателіктер де, сонымен қатар циклдің әр кезеңінде осындай жағдайлардағы мінез-құлық алгоритмдері берілген. Клуб отырысының қорытындысы бойынша қатысушыларға жұмыс орнында қудалау фактілеріне тап болған қызметкерлер үшін жадынамалар таратылды.
Клубтың көптеген қатысушыларының реакциясына қарасақ, энергетиктер ұжымында мұндай зорлық-зомбылық мәселесі жоқ. Бірақ біздің өз ерекшелігіміз бар – тұрмыстық зорлық-зомбылық, ол өте кең таралған. Таза танымдық пен теория бойынша, жұмыс орнындағы харассмент оқиғаларын талдау өте пайдалы болды, деп мұқият атап өтті қатысушылар.
«Бұл тақырып өте маңызды және, өкінішке орай, қазіргі қоғамда өзекті болып қала береді», – дейді 3-ЖЭО Шаруашылығының меңгерушісі Авраменко Марина. – Кездесу барысында біз алымсақтық пен оның формаларын анықтаудан бастап, олардың шекараларына жауап беру және қорғау тәсілдеріне дейінгі көптеген аспектілерді талдадық. Қатысушылардың жеке тәжірибесін талқылау ерекше құнды болды. Бұл біздің тәжірибемізде жалғыз емес екенімізді түсінуге көмектесті және әрбір жағдай назар аударуды қажет етеді.
Кездесудің тәжірибелік бөлігі ұнады, онда біз осындай жағдайларда өзімізді қалай ұстау керектігін, қайда көмек сұрау керектігін және бір-бірімізді қалай қолдау керектігін талқыладық. Біздің клубта сенім, өзара түсіністік және қолдау атмосферасы бар екендігін көру өте керемет болды. Бұл кездесу маған өз ойларым мен сезімдерімді түсінуді ғана емес, сонымен бірге, егер біз бірігіп, бұл туралы ашық сөйлесетін болсақ, әйелдер ретінде өзімізді және бір-бірімізді қорғай алатынымызға сенімді болуға көмектесті».
ОҚТО кадрлар жөніндегі жетекші маманы Рахметова Роза да онымен келіседі: «Тақырып өзекті болды. Кейстермен жұмыс істегеніміз өте жақсы болды және жағдайды талдауға залда болғандардың барлығы қатысты». Бірақ зорлық-зомбылыққа ұшыраған көптеген әйелдерге бұл туралы айту қаншалықты қиын екенін түсініп, ол өз ұсыныстарын айтты: «Мүмкін келесі жолы жақсы тақырыптар болатын шығар. Мысалы, хобби туралы. Мүмкін біздің әйел әріптестеріміздің арасында әдемі тігіншілер, наубайшылар бар шығар. Мүмкін біз олардың жұмыста көрмейтін таланттарын ашатын шығармыз»!
Кездесулердің құндылығы мен әйелдер клубының жұмысы туралы А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО Химиялық талдау зертханашысы Умиралиева Айгуль жеткізді. «Көптеген пайдалы ақпараттар болды», – дейді ол. – Маған өте қатты ұнады, жылы және жанды қызықты орта болды. Мен барлық кездесулерге келуге тырысамын. Ұйымдастырушыларға және барлық қатысушыларға осындай қызықты және шынайы кездесу өткізгізгені үшін рахмет айтамын».
«Клуб даму мен өз көкжиегін кеңейтуді қалайтын әйелдер үшін тамаша кеңістікке айналды», – деп қорытындылады БЖК Химиялық қызметінің инженер-технологы Садуакас Асем. – Жоба мен үшін өте қызықты және пайдалы болды. Болашақта клубқа баруды жалғастыратыныма сенімдімін. Бұл өзін-өзі дамытуға және пікірлес адамдармен қарым-қатынас жасауға тамаша мүмкіндік»!