«ҚАЗТҰТЫНУҚАДАҒАЛАУ» БАСТАМАСЫ БҮКІЛ ЕЛДІ ЭНЕРГИЯМЕН ЖАБДЫҚТАУҒА ҚАУІП ТӨНДІРЕДІ

Қазтұтынуодақ үкіметті «2015 жылға дейін электр энергиясының бағасын кезең-кезеңімен көтеру Бағдарламасын» тоқтатуға шақырады.»Қазтұтынуодақ» ҚБ өкілдері Бұл талапты Бәсекелестікті қорғау Агенттігінен (БҚА) тарифтерді көтеруден түскен қаражат энергетикалық компаниялар иелерінің қалтасына түсетіні туралы ресми растауды алғаннан кейін алға тартты.қуаттылықтарды жаңарту үшін емес. Қазтұтынуодағы Мәліметтер бойынша, бұл көрсеткіш жалпы сомасы 2 миллиард теңгеден асты. Өз кезегінде модернизациямен байланысты іс-шараларға бар болғаны 24,9 миллион теңге жұмсалды, яғни акционерлерге дивидендтер төлеуге қарағанда 80 есе аз

Алайда, Қазақстан Электр Энергетикасы Қауымдастығының төрағасы Шаймерден Оразалинов бұл сұранысты популист деп атады. Қауымдастық басшысы энергетикалық компаниялардың бағдарлама арқылы алған барлық қаражаты электр станцияларын күтіп ұстауға бағытталғанына сендіреді. «Бағдарламаны іске асыру кезеңінде және 2012 жылды қоса алғанда, станцияларды жаңғыртуға 300 миллиард теңгеден астам қаражат жұмсалды», – деді Оразалинов Мырза.
Бағдарламаны өзгертуді қажет ететін жалғыз нәрсе, оның пікірінше, бақылау дәрежесі. «Электр станцияларын жыл сайын қандай кіріс алатынын және станцияларды модернизациялауға және бағдарламаны жүзеге асыруға қандай үлес бөлінетінін білу үшін оларға қаржылық бақылауды күшейту қажет», – деп санайды ол.
Сондай-ақ, Қазтұтынуодағының өкілдері Табиғи Монополияларды Реттеу Агенттігінің (АЭМ) тиісті компаниялармен өзара іс-қимылының қолданыстағы схемасы толығымен ашық емес екенін, осылайша сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарының негізін құрайтынын мәлімдеді.
«Электр Энергетикасы Туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, Деп Түсіндірді Светлана Нищенко, Қазақстандағы AES компаниялар Тобының Қоғаммен байланыс Жөніндегі Директоры, энергия өндіруші ұйымдар, белгіленген тәртіппен, уәкілетті органмен келісім жасасыңыз, онда энергия өндіруші ұйымның жаңа активтерді құруға, сондай-ақ қолданыстағы активтерді кеңейтуге, жаңартуға, қолдауға, қайта құруға және техникалық қайта жарақтандыруға бағытталған шараларды жүзеге асыру бойынша инвестициялық міндеттемелері көзделген.
Осылайша, Нищенко Ханымның айтуынша, Қазақстандағы АЭС-тің барлық электр станциялары Қр Индустрия және Жаңа Технологиялар Министрлігімен (ИЖТМ) инвестициялық міндеттемелерді орындау туралы келісімдерге қол қойылған. Қол қойылған келісімдердің талаптары бойынша АЭС Өскемен ГЭС-не 3,6 млн.теңге, «Шүлбі» ГЭС–не 2,8 млн. теңге, Өскемен ГЭС-не 3,2 млн. теңге, «Согрин» ГЭС-не 502 млн. теңге көлемінде инвестиция бөлуге міндеттенеді. «2013 жылы жоспарланған инвестициялардың жалпы сомасы 10 миллиард теңгеден асады», – деді Нищенко Ханым.
«Алматы Электр Станциялары» АҚ (Алэс) баспасөз қызметінен хабарлағандай, 2009-2012 жылдары компанияның кірісі 17,6 млрд.теңгені құрады. Бұл сома толығымен жаңа өндірістік активтерді құруға, қолданыстағы өндірістік активтерді кеңейтуге, қалпына келтіруге, жаңартуға, қолдауға, негізгі құралдарды қайта құруға, техникалық қайта жарақтандыруға бөлінді. «Көрсетілген мерзім ішінде компания акционерлерге дивидендтер төлемеген», – Деп Атап өтті Алэс баспасөз қызметінің өкілдері.
Бағдарламаны іске асыру кезеңінде Жэо-2, ЖЭО-3 қазандықтарына эмульгаторларды орнатумен Алэс-те күл жинағыштар қайта құрылды. Бұл аймақтың экологиясына теріс әсерді азайтуға және зиянды заттардың рұқсат етілген жалпы шығарындыларын жылына 5,6 мың тоннаға азайтуға мүмкіндік берді. Бағдарлама жұмыс істеген жылдар ішінде компания Алматы облысында электр энергиясын өндіру көлемін ұлғайту және электр энергиясының тапшылығын азайту үшін ЖЭО-2, ЖЭО-3-те салқындатқыш мұнараларды іске қосты. Бағдарлама Алэс-ке ЖЭО-1, ЖЭО-2, ЖЭО-3 күл үйінділерінде жұмыстарды орындауға мүмкіндік берді, осылайша станциялардың технологиялық процесінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз етті. Осы бағдарламадан түскен қаражат ЖЭО-1, ЖЭО-2, ЖЭО-3, Қапшағай ГЭС бөлімшелеріндегі ашық тарату қондырғыларын қайта құруға жұмсалды, бұл тұтынушыларды электрмен жабдықтау сенімділігін арттырды және қызмет көрсететін персоналдың еңбек жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз етті.. Жабдықтың сенімділігін арттыру мақсатында кәсіпорын Қапшағай гэс жүйесін қайта құруды жүзеге асырды. Сонымен қатар, компания электр энергиясын есепке алудың автоматтандырылған коммерциялық жүйесін енгізе алды, бұл қызметті сапалы деңгейге жеткізді және энергия шығындарын оңтайландыруға әкелді.
Сонымен қатар, 2020 жылға дейінгі даму бағдарламасы аясында Алэс бірқатар ірі жобаларды жүзеге асыруды жоспарлады. Олардың кейбіреулері, Алестің айтуынша, қолданыстағы энергия өндіруші кәсіпорындарды қайта құруға және кеңейтуге бағытталады facilities.In сонымен қатар, Компания Іле өзенінде қарсы реттелетін Кербұлақ ГЭС-ін салуды жоспарлап отыр.
Электр энергиясының бағасын біртіндеп көтеру бағдарламасының арқасында, Алестің пікірінше, елдің электр станциялары пайда есебінен қолданыстағы активтерді ауыстыруға, жаңартуға, қайта құруға, қайта жабдықтауға бағытталған ұзақ мерзімді инвестициялық бағдарламаларын жасауға мүмкіндік алады., жаңа құрылысты бастау және энергия өндірудің ағымдағы деңгейін ұстап тұру ғана емес, сонымен бірге оны арттыру.
Сарапшылардың пікірінше, электр энергиясының бағасын біртіндеп көтеру бағдарламасының тоқтатылуы сөзсіз аралас өндірістің бір-бірімен тығыз байланысты технологиялық жүйесінің бұзылуына, негізгі және қосалқы жабдықтардың тозуының одан әрі артуына, нәтижесінде сенімділіктің төмендеуіне әкеледі.бүкіл ел бойынша электрмен жабдықтау.
Шаймерден Оразалинов көптеген жылдар бойы электр энергиясының тарифтерін жасанды түрде ұстап тұру Кезінде Біздің Электр станцияларымыздың Тозуы Бүкіл Қазақстан бойынша 60-80% – ды құрағанын айтты. «Ескі тарифтік деңгейдегі қаржылық ресурстар станцияны модернизациялау, жөндеу, қайта құру және қалыпты техникалық жағдайға келтіру үшін өте тапшы болды. Осы себептерге байланысты үкімет 2009 жылы шекті тарифтерді енгізуге мәжбүр болды, бұл 2015 жылға дейін жыл сайын өсіп отырды», – деді Қазақстан Электр Энергетикасы Қауымдастығының төрағасы.
Сонымен қатар, энергия өндіруші компаниялардың өкілдері электр энергиясының бағасы көбінесе өндірілетін энергияның өзіндік құнына байланысты екенін еске салды. 2009-2012 жылдары тарифтердің көтерілу себептерінің бірі шикізат құнының өсуі болып табылады. «Өндіріс шығындарындағы отын шамамен 50% құрайды, тарифтік бағалаулар баға мен отын құрылымындағы ауытқуларға сезімтал», – деп түсіндірді Алес. Компанияның мәліметінше, 2009-2012 жылдары мазутқа баға 46,5% – ға, көмірге – 29,5% – ға, газға-9% – ға өсті. Мазутты тасымалдау құны 83,6% – ға, көмір – 48% – ға, газ-30% – ға өсті.

Венера Гайфутдинова