Барлығы бақылауда: станцияның сандық сақшылары қалай жұмыс істейді
Кез келген экономиканың тұрақтылығы мен тиімділігі стратегиялық салалардың штаттық жұмысымен қамтамасыз етіледі. Оның ішінде энергетика да бар, себебі оның құрылымдарына кіретін: желілер де, энергия көздері де – ерекше қорғалатын өнеркәсіптік объектілер санатына жатады. Қазіргі заманда бұл мәселе ерекше өзектілікке ие болды. Бірақ, оны жүзеге асыру үшін өтпелі бөлмеде тұратын вахтерларға немесе осы ғасырдың басында тарихта қалған ӘКҮЗ-ге қарағанда, қазіргі кезде айтарлықтай қаражат жеткілікті. Бүгінде цифрландыру жүйесі осы міндеттерді тиімді шешуге мүмкіндік беруде.
Қазақстанның ең ірі энергетикалық холдингі – «Алматы электр станциялары» АҚ да заманауи талаптар мен стандарттарға сәйкес өзіндік қауіпсіздік пен объектілердің күзет жүйесін дамыту жөніндегі міндеттерін шешуде. Алматы энергия өндіру кешенінің құрылымына 8 өндірістік нысан кіреді. Олардың ішінде үш ірі ЖЭО, Ш.Шөкин атындағы Қапшағай ГЭС, Каскад ГЭС, Батыс жылу кешені, Отынды қабылдау және түсіру орталығы да бар. Олардың барлығы сыртқы аумағы бойынша да, ішкі өндірістік процестері бойынша да күзетілуге жататын стратегиялық объектілер.
– Цифрландыру жүйесі мен өнеркәсіптік қауіпсіздікті арттыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламасы аясында және Қазақстан Республикасы Президентінің жасанды интеллекті пайдалану бойынша жүйелерді енгізу туралы тапсырмасы негізінде, АлЭС қазіргі уақытта инновациялық шешімдерді енгізуде, – дейді «АлЭС» АҚ Қауіпсіздік басқармасының бастығы Рымғали Дөненбаев. – Біз түрлі нысандарда қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласы бойынша Қазақстандағы көшбасшы компаниялардың бірі болып табылатын «TechMart» компаниясымен бірлесе отырып жұмыс істеудеміз. Бұл компания энергетика объектілерін кәсіби күзетуге мүмкіндік беретін қауіпсіздіктің кешенді жүйесіне арналған жабдықтарды ғана ұсынып қана қоймай, сонымен қатар еңбекті қорғау және еңбек қауіпсіздігі талаптарының сақталуын жедел қадағалауға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде ықтимал қауіп-қатерлерге жедел, тіпті жедел ден қоюға және өндірістік жарақаттардың, өндірістегі апаттардың туындауын алдын алуға мүмкіндік береді. Бейнебақылау жүйесі нақты уақыт режимінде «АлЭС» АҚ қызметкерлерінің еңбек қауіпсіздігі нормаларын сақтауын бақылауға, жазатайым оқиғалардың алдын алуға, сондай-ақ өндірістегі жұмыс жабдықтары мен жұмыс процестерінің жай-күйін бақылауға мүмкіндік береді.
Егер қолданылатын жабдық пен жүйенің өзі туралы айтатын болсақ, онда нарық ұсыныстарын талдағаннан кейін, біз таңдауды жасанды интеллект функциясы бар Trassir бағдарламалық жасақтамасының пайдасына шештік. Trassir – бұл кез келген рұқсаттағы аналогтық және IP камераларын, сондай-ақ кез келген көлемдегі HDD/SSD қолдайтын кәсіби қауіпсіздік бағдарламалық жасақтама, ол ең күшті бейне сапасын алуға және мұрағат өлшемдерін шектемеуге мүмкіндік береді. Бұл БЖ басқа өндірушілердің IP-бейне құрылғыларымен үйлесімді, тіпті ұсақ бөлшектерді де тану мүмкіндігіне ие.
– Жүйе қысқа мерзімде, яғни үш ай ішінде, Қауіпсіздік басқармасы қызметкерлерінің тікелей қатысуымен және мердігерлік ұйымының мамандарымен өзара тығыз байланысының арқасында дереу енгізілді. Қазіргі таңда «АлЭС» АҚ-ның барлық нысандарында, ал бұл Алматы қаласы мен Алматы облысында орналасқан Бас кеңсе мен сегіз Өндірістік департаментте 1200 Trassir IP-бейнекамералары орнатылған және келешекте осы жүйені тағы 400 камераға ұлғайту бойынша жұмыстар жоспарланып отыр, – деп түсіндірді «АлЭС» АҚ Қауіпсіздік басқармасының бас менеджері Рустам Галиев. Біз күрделі және шалғай нысандарға ерекше көңіл аударудамыз. Жүйе бір-бірінен 100 шақырымнан астам қашықтықта орналасқан нысандарда, күрделі инфрақұрылым жағдайында ұзындығы 25 шақырымнан асатын таулы жерлердегі учаскелерде табысты жұмыс істеуде. Біздің өндірістік нысандарымыздың бедері әр түрлі екені белгілі, яғни жазықтар аз, бірақ тау бөктері де, су ландшафтары да бар. Мысалы, Ш.Шөкин атындағы Қапшағай ГЭС-інде ішкі қауіпсіздікті күшейту мақсатында, пилоттық режимде турникеттер, алкотестерлер мен қызметкерлердің бейнесін автоматты тану терминалдарын қамтитын жасанды интеллектісі бар SIGUR қолжетімділікті бақылау жүйесі интеграцияланған.
Мамандардың айтуынша, SIGUR жүйесі қызметкерлердің алкогольдік мас күйде болу жағдайларын бірден анықтауға, объектіге рұқсатсыз кіруді тоқтатуға, қызметкерлердің жүруін қадағалауға, кіретін/шығатын қызметкерлер мен мердігерлердің есебін жүргізуге мүмкіндік береді. Орталық бейнебақылау пункті мен ыңғайлы графикалық интерфейстің арқасында SIGUR жүйесіндегі ақпарат шынайы уақыт режимінде көрсетіледі, бұл ашықтық пен уақтылы бақылауды қамтамасыз етеді.
Сондай-ақ, А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО асханасында пилоттық режимде тегін тамақтануды есепке алуды автоматтандыруға мүмкіндік беретін бейне тану жүйесі енгізілді.
Тұтастай алғанда, бақылау және қауіпсіздік жүйесі – қызметкерлерде мысалы, дулығалардың, ЖҚҚ болмауы сияқты техника қауіпсіздігінің өндірістік бұзушылықтарын; қызметкерлердің қауіпті аймақтарда рұқсатсыз болуын; қараусыз қалдырылған танылмаған күдікті заттардың, сондай-ақ ықтимал технологиялық, оның ішінде тұтану, түтін, бу және басқалары сияқты қауіпті бұзушылықтар белгілерін бақылайды. Сондай-ақ осы жүйе қауіптілігі жоғары аймақтарда қызметкерлердің болуын бақылайды.
Жақында, 2025-2026 жылдары «АлЭС» АҚ-да өндірістік объектілердегі қауіпсіздік жүйесіне ұшқышсыз ұшу аппараттарын, хабарлау жүйелерін енгізу, тіпті күрделі жағдайларда және жетуі қиын объектілерде, мысалы, А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО қазандық цехында минус 12 белгіге тұрақты байланысты қамтамасыз ететін жедел байланыс жүйелеріне дамыту, ықпалдастыру және арнайы техниканы қоса алғанда, компанияның автокөлігінде бейнетіркегіштер жүйесін орнату бойынша жұмыстар жоспарланып отыр.
– Бұл шешім жазатайым оқиғалардың, өндірістік жарақаттанудың алдын алудың және өндірістік қауіпсіздікті арттырудың негізгі белсенді құралы болып табылады. Біз осы жүйенің тиімділігіне көз жеткіздік. Қысқа мерзім ішінде, үздіксіз мониторингтің арқасында 100-ден астам бұзушылық анықталды. Оның ішінде, жұмыс орындарында қауіпсіздік талаптарын сақтамау, қажетті жеке қорғану құралдарының болмауы, еңбек және демалыс режимінің бұзылуы, еңбекті қорғау бойынша оқыту мен нұсқаудың болмауы, жұмыс орындарын дұрыс ұйымдастырмау, нұсқаулықтар мен қауіпсіздік ережелерін орындамау сияқты мәселелер бар, – деп «АлЭС» АҚ Өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау басқармасының бастығы Кәрім Сартаев алғашқы қорытындысын шығарады. – Техника қауіпсіздігі ережелерін сақтау, жалпы жағдайларды түсіну, менің ойымша, қызметкерді кінәлау немесе жазалау тұрғысынан ғана емес, ол күнделікті қалыптасқан және бекітілген әдетті жұмыс барысында қалыптастырып, бекіту және көбінесе – бүкіл өндірістің қауіпсіздік деңгейін арттыру мақсатында маңызды. Біз өз алдымызға ТҚ ережелерін жүз пайыз сақтауға қол жеткізу және өндірістегі жарақаттану деңгейін нөлге дейін төмендету міндетін қойып отырмыз.
Осылайша, «АлЭС» АҚ тек өз қауіпсіздігі мен өндірістік процестерді цифрландыру деңгейін көтеріп қана қоймай, сонымен қатар Қазақстанның энергетика объектілері жұмысының тиімділігін арттыруға да өз үлесін қосуда.
Бейнені қараңыз https://www.youtube.com/watch?v=HKfFQjWg84Y