«АлЭС» АҚ үш экологиялық жобасы
Экологтар мен БАҚ өкілдері энергетиктерді тексерді
Алматы энергетикалық кешенінің экологиялық аспектілері әлі күнге дейін экологтардың, жұртшылықтың және БАҚ өкілдерінің назарында. Сондықтан жылу беру маусымының қызып тұрған шағында құрамында Алматы қаласы Экология департаментінің басшысы Данияр Әлімсейітов бастаған делегация өкілдері мен баспасөз өкілдері «АлЭС» АҚ құрамындағы ең ірі қалалық 2-ЖЭО-да болды.
Баспасөз турына қатысушыларды атмосфераға зиянды заттардың шығарындылары бойынша экологиялық талаптарды іске асыру, күл мен қож қалдықтарын кәдеге жарату және қайта өңдеу бойынша жобалардың орындалу барысы, жалпы Алматы 2-ЖЭО жаңғырту жұмыстарының барысы қызықтырды.
Қоршаған ортаны қорғау және құрылыс жұмыстарының күрделілігін ескере отырып, компания аталған мәселелерді кезең-кезеңімен шешіп, осы бағытта жүйелі жұмыс жасауда. Өткен жылдары серіктестіктің барлық станцияларында көмірмен жұмыс істейтін барлық жылу электр станцияларының қазандықтарына сүзгілерді (Панарин II буын эмульгаторлары) орнату бойынша үлкен жұмыстар жүргізілді. Бұл қатты заттардың (ұшатын күл) шығарындыларының айтарлықтай төмендеуін қамтамасыз етті – 99,3% дейін. Ал қазір үздіксіз экологиялық бақылау мақсатында станцияларды атмосфералық ауаға шығарындыларды автоматты бақылау жүйесі – АМЖ-мен жабдықтау жұмыстары аяқталуда. Бұл мемлекеттік уәкілетті орган үшін «АлЭС» АҚ экологиялық талаптарының сақталуы туралы ақпараттың ашықтығы мен қолжетімділігін қамтамасыз етеді.
АМЖ орнату бойынша жұмыстар Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің I санаттағы объектілерге қатысты талаптарына сәйкес жүргізіледі. Сондықтан кәсіпорынның негізгі стационарлық шығарынды көздерінде қоршаған ортаға эмиссияларды бақылаудың автоматтандырылған жүйесі орнатылуы керек. Ал, АлЭС-те шығарындылардың негізгі көздері Б.Оразбаев атындағы 1-ЖЭО, А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО және Батыс Жылу Кешені (БЖК) энергия көздеріндегі мұржалар екені есімізде. Оның ішінде 1-ЖЭО-ның төрт құбыры және БЖК-ның үш құбыры газ тәрізді отынмен, 2-ЖЭО-ның екі құбыры қатты отынмен (көмір) жұмыс істейді.
2024 жылы 1-ЖЭО-да стационарлық эмиссия көздерінде неміс өндірісінің «SICK» АМЖ жабдығы орнатылып, сынақтан өтіп, Б.Оразбаев 1-ЖЭО және Батыс жылу кешенінде пайдалануға берілді. Қазіргі таңда құрылыс-монтаждау жұмыстары А.Жақұтов атындағы 2-ЖЭО-да жүргізілуде. Жакутова А. Іске қосу және сынақтан өткізу жұмыстары аяқталғаннан кейін жүйе іске қосылады. Танысу экскурсиясының қатысушыларына станцияның мұржаларында орнатылған АМЖ көрсетілді.
«2-ЖЭО станциясында 80 метр биіктіктегі екі құбырына АМЖ сенсорлары орнатылып қойған», – деп түсіндірді жұмыс барысы туралы «АлЭС» АҚ қоршаған ортаны қорғау бөлімінің бас маманы Олжас Әбіл. – Бұл немістің SICK компаниясының қондырғысы. Пайдалануға беру 2025 жылдың бірінші тоқсанына жоспарланған. Шығарындыларды бақылаудың автоматтандырылған жүйелері газ (түтін) шығарындыларындағы концентрацияларды нақты уақыт режимінде үздіксіз өлшеуге, сондай-ақ заттардың шығарындыларының жалпы көлемін есептеуге арналған. Оның ішінде: азот оксидтері NOx (NO, NO2), күкірт диоксиді (SO2), көміртегі тотығы CO, оттегі (О2), қатты және басқа заттар. Бұл ретте АМЖ өндірістік экологиялық бақылауды жүргізу кезінде нақты уақыт режимінде Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігінің ақпараттық жүйесіне алынған мәліметтерді беруге арналған құрылғылармен жабдықталған».
Бұл қоршаған ортаға эмиссияларды объективті бақылаудың заманауи жүйесі, ол әртүрлі елдердің, соның ішінде Қазақстан Республикасының атмосфералық ластануын бақылау туралы заңнамасында сипатталған тиісті нормативтік талаптарды ескере отырып әзірленген. АМЖ компанияға шығарындылар, ақпаратты жинау және мемлекеттік экологиялық мониторингтің мемлекеттік деректер қорына беру туралы заң талаптарын толық орындауға мүмкіндік береді.
«Үздіксіз өлшеу нәтижелері компьютер мониторында ағымдағы және жинақталған шығарындылардың мәндерін көрсететін кестелер түрінде, сондай-ақ графиктер түрінде көрсетіледі», – деп атап өтті Олжас Әбіл. «Шығарындыларды үздіксіз өлшейтін құралдарының деректері нақты уақыт режимінде (онлайн) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесіне беріледі».
«АлЭС» АҚ Еңбек қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау департаментінің директоры Расул Оңалбаев тағы бір жобаны іске асыру – күл мен қож қалдықтарын кәдеге жарату және өңдеу туралы айтты.
«Бұл жоба Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 2019 жылғы 2 мамырдағы тапсырмасын және «Жол картасының» Нұр-Сұлтан мен Алматы қалаларының қоқыс полигондарына күл мен қож қалдықтарын шығару көлемін азайтуға бағытталған тармақтарын орындауға мүмкіндік береді», – деп хабарлады Еңбек қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау департаментінің директоры Расул Оңалбаев, – Жол картасына сәйкес «АлЭС» АҚ түзілетін күл мен қож қалдықтарының көлемін азайтатын технологияны таңдау процедурасын бастады. «Arka development» ЖШС, Қ.И.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ, «Каздоринновация НИиПК», «КазНИиПИ Дортранс», «LTD Mediator» ЖШС, «Vulban construction materials limited» ЖШС-мен күл және қож қалдықтарын кәдеге жарату және өңдеу бойынша бірлескен жобаларды жүзеге асыру туралы меморандумдар жасалған. Күл мен қож қалдықтарын кәдеге жарату жобаларын іске асыру бойынша ынтымақтастық және өзара іс-қимыл туралы жасалған меморандумға сәйкес, «АлЭС» АҚ меморандум аясында серіктестерімен бірлесіп, техникалық және әкімшілік рәсімдер кешенін жүргізу бойынша жұмыс жүргізуде. Оларға зертханалық әдістерді қолдана отырып күл мен қожды зерттеу, қажетті құрал-жабдықтарды болашақта орналастыру үшін аумақты зерттеу және әрі қарай жобалауға техникалық шарттарды дайындау кіреді».
2-ЖЭО-ні аралау барысында делегация жаңа станцияның құрылыс алаңын аралау мүмкіндігіне ие болды. Бұл жоба табиғи газды отын ретінде пайдалануды көздейді, бұл станцияның қоршаған ортаға әсерін барынша азайтуды қамтамасыз етеді. Станцияның жоспарланған электр қуаты 557 МВт, ал жылу қуаты 957 Гкал болады.
Жоба іске қосылғалы бері кестеге сәйкес бірқатар жұмыстар аяқталды. Атап айтқанда, 2024 жылдың 1 қарашасына дейін «Мемсараптама» РМК порталында Жобаның жобалық құжаттамасын толтыру кезеңі аяқталды және сол айда РМК сараптама тобының жұмысы басталды.
2-ЖЭО Жобалық басқармасының басшысы Данияр Сүлейменов жұмыс барысына түсініктеме бере отырып, желтоқсан айының басында РКД-дан Жобаның Жобалау-сметалық құжаттамасына дәлелді ескертулер келіп, ЭКҚК-ға жіберілгенін, ал сол айда ескертулерге сәйкес мемлекеттік сараптама порталына түзетілген құжаттар пакеті жүктелгенін атап өтті. Қаңтар айының ортасында «Мемсараптама» РМК-мен сараптамалық жұмыстарды қарау мерзімін ұзарту туралы №1 қосымша келісімге қол қойылды (АТШ және жобаның бірегейлігіне байланысты) және жақын күндері «Мемсараптама» РМК-мен қорытынды жасалады деп күтілуде.
Бұл ретте қоймалар мен шеберханалар, шаруашылық бөлмелері, коммуникациялар сияқты қосалқы нысандарда құрылыс жұмыстары жүргізілді. Жоба параметрлеріне сәйкес, ол 2026 жылдың желтоқсанына дейін EPC келісімшарты бойынша жүзеге асырылады. Құрылысқа 2300-ге жуық адамды тарту жоспарлануда – шарықтау шегінде. Ал пайдаланушы штат техникалық-экономикалық негіздемеге сәйкес 291 адамды құрайды. Жобаның тек өндірісі ғана емес, сонымен бірге экологиялық параметрлері де белгіленді.
«Зиянды заттардың шығарындылары 93%-ға төмендейді: 37,1 мың тоннадан 2,7 мың тоннаға дейін», – Данияр Сүлейменов станцияның сипаттамаларын келтірді. – Алматы 2-ЖЭО газдандыру жобасын жүзеге асыру барысында СО2 шығарындылары 38%-ға, 4 млн тоннадан 2,5 млн тоннаға дейін төмендейді. Табиғи газды тиімді газ турбиналық қондырғыларда пайдаланудың арқасында атмосфераға зиянды заттардың шығарындылары ЕО және Қазақстан Республикасының ең жақсы қолжетімді технологияларын енгізу талаптары деңгейінде болады».
Энергетиктер сондай-ақ ауаға шығарындылардан қалқымалы бөлшектер мен күкірт оксидтерін алып тастаумен қатар, газдандырудан кейін күл мен қож қалдықтарының пайда болуы және көмілуі жойылатынын атап өтті. Сонымен қатар, күлді тазарту жүйесінің сыртқы гидротехникалық құрылымдарын консервациялау қарастырылған, оның ішінде: төгетін павильондары бар күл және қож құбырлары, тазартылған су құбырлары, тұндырылған су сорғы станцияларының жабдықтары. Қолданыстағы гидравликалық күл үйіндісінің орнында өнеркәсіптік ағынды суларды бұру үшін булану алаңдары қарастырылған. Мұның барлығы қаланың экологиялық күн тәртібін жүзеге асыруға елеулі үлес болмақ.